Türkiye’de modern anlamda parlamenter sisteme geçişte I. Meşrutiyet dönemi milat olarak alınır. I. Meşrutiyet’in ilanı ve Meclis-i Mebusan’ın açılışı bir halk hareketinden ziyade toplum içerisinde siyasal barışın korunmasına yönelik olduğu bir gerçektir. Bu bağlamda milliyetçiliğin tavan yaptığı ve Osmanlı devletini sardığı bir dönemde, çok uluslu yapıyı korumak adına bir takım siyasal reformlar yapılmıştır. Siyasi reformların önemli ayağından biri, hiç kuşkusuz Meşrutiyetin ilan edilmesiydi. Meşrutiyetin ilanıyla Osmanlı devleti, modern anlamda parlamenter sisteme kavuşmuştur. Osmanlı topraklarındaki çok uluslu yapı, Osmanlı Mebusanı’na da yansımış; Osmanlı yönetimi ve geleceği ile ilgili konular, artık bu Meclis çatısında tartışılır hale gelmiştir. Devletin içinde bulunduğu zor durumdan kurtulması için ortaya konulan görüşlerin Jön Türk hareketiyle birleşince farklı siyasi akımların ortaya çıkmasına neden olmuştur. I. Meşrutiyet dönemindeki Osmanlıcılık akımı, süreç içerisinde yerini Türkçülük akımına bırakmıştır. Dolayışıyla Osmanlıcılık ve ardından Türkçülük akımları, modern parlamenter sisteme geçiş için önemli rol oynamıştır. Diğer yandan II. Meşrutiyet dönemiyle birlikte sistemleştirilen Garpçılık, İslamcılık gibi akımların etkisi bahsedilen akımlara nazaran zayıf kalsa da Türk siyasi ve kültürel hayatına önemli ölçüde yön vermiştir. II. Meşrutiyet dönemi, uzun vadede Türkiye’nin siyasi ve askeri yapısını etkileyecek önemli yenilikler getirmiştir. Bu bağlamda halkın siyaset sahnesinde yerini almasını sağlayacak bir takım düzenlemeler, büyük oranda bu dönemde gerçekleştirilmiştir. II. Meşrutiyet’in getirdiği önemli siyasi değişiklik, geniş çaplı Anayasa değişikliğine gidilmiş olmasıydı. Bu bağlamda 1876 Anayasası, Meclis’e değil padişaha ve yürütme gücüne ağırlık verirken II. Meşrutiyet Anayasası, tam bir meşrutiyet parlamentosunun yetkisine sahip olarak hükümeti denetlemek istemesiydi. Ancak 1909’da gerçekleşen Anayasa değişikliği siyasal barışı sağlayamamış; Meclis-hükümet çatışması yine devam etmiştir. Bu bağlamda yönetimde merkeziyetçi ve milli ekonomi ilkelerini kabul etmiş olan çoğunluk, İttihat ve Terakki Cemiyeti çatısında yer alarak yönetimde yükselirken, Prens Sabahattin’in Adem-i Merkeziyetçi ve liberal ekonomik görüşleri etrafında birleşenler, muhalefette kalmıştır. Bunun sonunda İTC siyasette sivrilirken muhalif olarak kurulan partiler, bir birilerine yakın görüş sergileyerek çoğunlukla da liberal görüşleriyle ön plana çıkmışlar, uzun süre iktidar olamamıştır.
